|
Қулликни муолажа қилиш
Ислом қулликни қулнинг ночор вазиятини енгиллатишга олиб келадиган ва унинг мажбуран ва ихтиёрий суратда озод қилинишига олиб келадиган ечим билан муолажа қилди. Ислом бу тўғрида кўпгина ҳукмларни йўлга қўйиб берди. Фақиҳлар бу ҳукмларни батафсил баён қилганлар. Бу ҳукмлар қисқача қуйидаги масалаларда акс этади:
1 – Ислом келган пайтда қуллар эгалари бўлган қулдор одамлар бор эди. Ислом қул муаммоларини қулдорлар ўртасида муолажа қилиб берди. Бу муолажа қулни ҳақ-ҳуқуққа эга қиладиган ва уни инсондаги фитрий сифатлардан бўлган озод инсон деб эътибор қилишни сақлаб қоладиган муолажа бўлди. Аллоҳ Таоло Қуръони Каримда ҳамда Росулуллоҳ с.а.в. ҳадис шарифда қулларга яхшилик қилишни ва уларга гўзал муносабатда бўлишни буюрди. Аллоҳ Таоло деди:
وَاعْبُدُواْ اللّهَ وَلاَ تُشْرِكُواْ بِهِ شَيْئاً وَبِالْوَالِدَيْنِ إِحْسَاناً وَبِذِي الْقُرْبَى وَالْيَتَامَى وَالْمَسَاكِينِ وَالْجَارِ ذِي الْقُرْبَى وَالْجَارِ الْجُنُبِ وَالصَّاحِبِ بِالجَنبِ وَابْنِ السَّبِيلِ وَمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ
«Аллоҳга бандалик қилинглар ва Унга ҳеч нарсани шерик қилманглар! Ота-онангизга ҳамда қариндош-уруғ, етим ва мискинларга, қариндош қўшни ва бегона қўшнига, ёнингиздаги ҳамроҳингизга, йўловчи мусофирга ва қўлларингиздаги қулларингизга яхшилик қилингиз!» [Нисо 36]
Пайғамбаримиз с.а.в. бундай дедилар:
«اِتَّقُوا اللَّهَ فِيمَا مَلَكَتْ أَيْمَانُكُمْ، هُمْ إِخْوَانُكُمْ جَعَلَهُمُ اللَّهُ تَحْتَ أَيْدِيكُمْ فَأَطْعِمُوهُمْ مِمَّا تَأْكُلُونَ، وَأَلْبِسُوهُمْ مِمَّا تَلْبَسُونَ، وَلاَ تُكَلِّفُوهُمْ مَا يَغْلِبُهُمْ، فَإِنْ كَلَّفْتُمُوهُمْ فَأَعِينُوهُمْ»
«Қўлингиз остидаги қулларингиз борасида Аллоҳдан тақво қилинглар. Улар биродарларингиздир. Аллоҳ уларни қўл остингизда қилиб қўйди. Уларга ўзингиз ейдиган нарсалардан едиринглар, ўзингиз киядиган либослардан кийдиринглар, уларга кучлари етмайдиган нарсани буюрманглар, агар буюрсангизлар ўзингиз ҳам ёрдам беринглар». Муслим ривояти. Абу Ҳурайранинг шундай дегани ҳам ривоят қилинган: Пайғамбар А. дедилар:
«لاَ يَقُولَنَّ أَحَدُكُمْ عَبْدِي وَأَمَتِي، كُلُّكُمْ عَبِيدُ اللَّهِ وَكُلُّ نِسَائِكُمْ إِمَاءُ اللَّهِ، وَلَكِنْ لِيَقُلْ غُلاَمِي وَجَارِيَتِي وَفَتَايَ وَفَتَاتِي»
341-бет
Бетлар: 246 247 248 249 250 251 252 253 254 255 256 257 258 259 260 261 262 263 264 265 266 267 268 269 270 271 272 273 274 275 276 277 278 279 280 281 282 283 284 285 286 287 288 289 290 291 292 293 294 295 296 297 298 299 300 301 302 303 304 305 306 307 308 309 310 311 312 313 314 315 316 317 318 319 320 321 322 323 324 325 326 327 328 329 330 331 332 333 334 335 336 337 338 339 340 341 342 343 344 345 346 347 348 349 350 351 352 353 354 355 356 357 358 359 360 361 362 363 364 365 366 367 368 369 370 371 372 373 374 375 376 377 378 379 380 381 382 383 384 385 386 387 388 389 390 391 392 393 394 395 396 397 398 399 400 401 402 403 404 405 406 407 408 409 410 411 412 413 414 415 416 417 418 419 420 421 422 423 424 425 426 427 428 429 430 431 432 433 434